در این آیه لقمان به فرزندش مىگوید: در زمین متکبرانه راه نرو ؛ « لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً » و در سورهى فرقان ، اوّلین نشانهى بندگان خوب خدا ، حرکت متواضعانهى آنهاست : «وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً» (فرقان، 63)
یکى از اسرار نماز که در سجدهى آن بلندترین نقطه بدن را (حد اقل در هر شبانه روز 34 مرتبه در هفده رکعت نماز واجب) روى خاک مىگزاریم ، دورى از تکبّر ، غرور و تواضع در برابر خداوند است .
گرچه تواضع در برابر تمام انسانها لازم است ، امّا در برابر والدین، استاد و مؤمنان لازمتر است .
به عبارتی طبق فرمایشات دین ، تواضع در برابر مؤمنان، از نشانههاى برجستهى اهل ایمان است : «أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ» (مائده، 54) بر خلاف تقاضاى متکبّران که پیشنهاد دور کردن فقرا را از انبیا داشتند ، آن بزرگواران مىفرمودند : ما هرگز آنان را طرد نمىکنیم : « وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذِینَ آمَنُوا » (هود، 29)
انسانِ ضعیف و ناتوانى که از خاک و نطفه آفریده شده ، و در آینده نیز مردارى بیش نخواهد بود، چرا تکبّر مىکند؟!
مگر علم محدود او با فراموشى آسیبپذیر نیست ؟! مگر زیبایى ، قدرت ، شهرت و ثروت او ، زوالپذیر نیست ؟!
مگر بیمارى ، فقر و مرگ را در جامعه ندیده است؟! مگر توانایىهاى او نابود شدنى نیست ؟! پس براى چه تکبّر مىکند ؟! قرآن مىفرماید : متکبّرانه راه نروید که زمین سوراخ نمىشود ، گردنکشى نکنید که از کوهها بلندتر نمىشوید : «وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ طُولًا» (اسراء، 38)
نمونه هایى از تواضع اولیاى الهى
1ـ شخص اوّل آفرینش که پیامبر اکرم (صلى اللَّه علیه و آله) است، آن گونه مىنشست که هیچ امتیازى بر دیگران نداشت و افرادى که وارد مجلس مىشدند و حضرت را نمىشناختند ، مىپرسیدند:
کدام یک از شما پیامبر است؟ « ایکم رسول الله» (بحار، ج 47، ص 47)
2ـ در سفرى که براى تهیه غذا هر کس کارى را به عهده گرفت، پیامبر نیز کارى را به عهده گرفت و فرمود: جمع کردن هیزم با من. (بحار، ج 47، سیره پیامبر)
