اندیشه درسوره لقمان
این سوره در «مکّه» نازل شده و داراى 34 آیه است
محتواى سوره:
بطور کلى محتواى این سوره در پنج بخش خلاصه مىشود:
بخش اول بعد از ذکر حروف مقطعه اشاره به عظمت قرآن و هدایت و رحمت بودن آن براى مؤمنانى که واجد صفات ویژه هستند مىکند.
بخش
دوم از نشانههاى خدا در آفرینش آسمان و برپا داشتن آن بدون هیچگونه
ستون، و آفرینش کوهها در زمین، و جنبندگان مختلف، و نزول باران و پرورش
گیاهان سخن مىگوید.
بخش سوم قسمتى از سخنان حکمتآمیز لقمان آن مرد الهى را به هنگام اندرز فرزندش نقل مىکند.
در
بخش چهارم بار دیگر به دلائل توحید باز مىگردد، و سخن از تسخیر آسمان و
زمین و نعمتهاى وافر پروردگار و نکوهش از منطق بت پرستانى که تنها بر اساس
تقلید از نیاکان در این وادى گمراهى افتادند، سخن مىگوید.
و نیز از علم گسترده و بىپایان خدا با ذکر مثال روشنى پرده بر مىدارد.
بخش
پنجم اشاره کوتاه و تکان دهندهاى به مسأله معاد و زندگى پس از مرگ دارد،
به انسان هشدار مىدهد که مغرور به زندگى این دنیا نشود.
این مطلب را با
ذکر گوشهاى از علم غیب پروردگار که از همه چیز در ارتباط
با برگزیده تفسیر نمونه، ج3، ص: 550
انسان از جمله لحظه مرگ او و حتى جنینى که در شکم مادر است آگاه است تکمیل کرده و سوره را پایان مىدهد.
فضیلت تلاوت سوره:
در
حدیثى از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله مىخوانیم: «کسى که سوره لقمان را
بخواند لقمان در قیامت رفیق و دوست اوست، و به عدد کسانى که کار نیک یا بد
انجام دادهاند (به حکم امر به معروف و نهى از منکر در برابر آنها) ده حسنه
به او داده مىشود».
و در حدیث دیگرى از امام باقر علیه السّلام
مىخوانیم: «کسى که سوره لقمان را در شب بخواند، خداوند سى فرشته را مأمور
حفظ او تا به صبح در برابر شیطان و لشکر شیطان مىکند، و اگر در روز بخواند
این سى فرشته او را تا به غروب از ابلیس و لشکرش محافظت مىنمایند».
این
همه فضیلت و ثواب و افتخار براى خواندن یک سوره قرآن به خاطر آن است که
تلاوت مقدمهاى است براى اندیشه و فکر و آن نیز مقدمهاى است براى عمل و
تنها با لقلقه لسان نباید این همه فضیلت را انتظار داشت.
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
(آیه
1)- این سوره، با ذکر عظمت و اهمیت قرآن آغاز مىشود، و بیان حروف مقطعه
در ابتداى آن نیز اشاره لطیفى به همین حقیقت است، که این آیات که از حروف
ساده الفبا ترکیب یافته، چنان محتوائى بزرگ و عالى دارد که سر نوشت انسانها
را بکلى دگرگون مىسازد «الف، لام، میم» (الم).
(آیه 2)- لذا بعد از
ذکر «حروف مقطعه» مىگوید: «این آیات کتاب حکیم است» کتابى پر محتوا و
استوار (تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْحَکِیمِ).
توصیف «الْکِتابِ» به
«الْحَکِیمُ» یا بخاطر استحکام محتواى آن است، چرا که هرگز باطل به آن راه
نمىیابد، و هر گونه خرافه را از خود دور مىسازد.
و یا به معنى آن است
که این قرآن همچون دانشمند حکیمى است که در عین خاموشى با هزار زبان سخن
مىگوید، تعلیم مىدهد، اندرز مىگوید، تشویق
برگزیده تفسیر نمونه، ج3، ص:
