تحلیل نغماتی سوره لقمان
اکبرالقراء مصر استاد مصطفی اسماعیل
استاد مصطفی اسماعیل قرائت را طبق معمول با پرده پایین بیات شروع می کند و بیات را در گوشه بیات شوری ادامه میدهد.
در این تلاوت مجلسی فقط در فکر القاء معنی به مستمع است.
برای دانلود مستقیم سوره لقمان اینجا را کلیک کنید.
نغمه های بیات ـ حجاز ـ سه گاه ـ عجم و رست نغماتی هستند که در این تلاوت اجرا شده اند
استاد از آیه ی :
ان الذین امنو و عملو الصالحات لهم جنات النعیم
اوج گیری خود را آغاز میکند و یا به اصطلاح قاریان تیک آف می کند و از پرده های شروعی بیات کنده میشود.
استاد بیش از بیست و سه دقیقه از تلاوت را در بیات شوری قرائت میکنند و در بعضی جاهای قرائت موقتا وارد حجاز میشوند و بر می گردند به بیات شوری چون خیلی به هم نزدیکند
اولین باری که این قسمت را تلاوت میکند:
و ان جاهداک علی ان تشرک بی مالیس لک به علم فلا تطعهما
بیات شوری است
بار دوم هم بیات شوری است و هنوز تبدیل به حجاز نشده
در مرتبه سوم که در اواسط دقیقه پانزدهم است این آیه در حجاز تلاوت میشود
مرتبه چهارم ترکیب حجاز ـصبا است
در بین این فواصل قرائت باز هم بیات است
مرتبه پنجم بیات است
یا بنی ان تک مثقال حبه
بیات است
(ان الله لطیف خبیر) نت فرودی بیات است یعنی قاری می تواند نغمه را عوض کنداما استاد این کار را نمی کند بیات شوری را ادامه میدهد .
و من الناس من یجادل فی الله بغیر علم
رسما وارد حجاز می شود
گریز به بیات شوری و حجاز کار در اجرای نغمه حجاز توسط استاد امری طبیعی است.
و من یسلم وجهه الی الله و هو محسن
بار اول قرار حجاز و در بار دوم جواب الجواب حجاز اجرا میشود توجه شود که در بار دوم حتی از لحاظ تغییر پرده ای هم جواب جواب است
و من کفرفلایحزنک قولهجواب جواب حجاز
قرائت در بعضی قسمت ها از روایت حفص از عاصم به ورش تغییر می یابد
امتعهم قلیلا ثم نضطرهم
ورود به سه گاه
ان الله سمیع بصیر
که در دقیقه سی و پنجم قرائت تلاوت میشود ترکیب سه گاه با نهاوند است که به رمل مشهور است.
دقیقه ۳۶
ما خلقکم و ما بعثکم الا کنفس واحده
جواب جواب سه گاه است که در اوج گیری در
بعثکمو
وارد حجاز کار می شود و به سه گاه برمیگردد
در دقیقه چهلم
و اذا غشیهم موج
وارد عجم چهارگاه میشوند و به قرائت در همین نغمه ادامه می دهند
در اواخر دقیقه چهل و سوم
ان الله عنده علم الساعه
وارد نغمه رست میشوند و در همین نغمه ادامه می دهند
در اواخر دقیقه چهل و چهار
وما تدری نفس ماذا تکسب غدا
بدین مضمون که :کی می دونه فردا چی بدست میاره؟
وما تدری نفس بای ارض تموت
کی می دونه کجا میمیره ؟
استاد در نغمه رست با لحنی سوالی و محکم (که از خصوصیات نغمه رست است) این دو قطعه را تلاوت می کند به عبارتی دکلمه می کند اندوه و غمی همراه با حسرت و اندوه در این ذو آیه پنهان است که استاد این دو احساس را هم با دو حس سوالی و محکم خواندن این قطعات در هم می آمیزد که اشک هر مستمعی را در می آورد واقعا بی نظیر است
در واقع این دو سوال استفهام انکاری هستند چون همه می دانند که کسی جز خدا پاسخ این سوالات را نمیداند به همین دلیل در قسمت سوم
ان الله علیم خبیر
این قطعه را با همان نغمه رست اما به صورت جمله ای خبری تلاوت میکند گویی با پاسخ به این سوال خیال مستمع را راحت میکند
در سوره حاقه مجددا قرائت در نغمه رست دنبال می شود این مدل رست نزدیک به عجم شگرد مصطفی اسماعیل است
در پایان نیز تلاوت در همان نغمه رست تمام میشود.
